Duurzaamheid

Het Meerjarenprogramma Duurzaamheid lobbyt voor (en faciliteert) de (markt)condities voor duurzaamheid. Zodanig dat duurzame opgaven in de gebouwde omgeving, zoals de energietransitie, circulair bouwen, klimaatadaptatie en natuurontwikkeling, aantrekkelijke(re) marktsegmenten worden voor leden. Op deze pagina lees je ons beleid, welke projecten er lopen en bieden we (aan de rechterkant van deze pagina) praktische informatie rondom duurzaamheid in onze sector. Duurzaamheid is namelijk een overkoepelende term voor veel onderwerpen.

Verlaging btw-tarief zonnepanelen

Op Prinsjesdag heeft het kabinet de fiscale plannen voor 2023 gepresenteerd. Een van de fiscale maatregelen is de verlaging van het btw-tarief op de levering en installatie van zonnepanelen op woningen van 21 procent naar 0 procent per 1 januari 2023.

Wat betekent deze wetwijziging?

  

Ondanks (inter)nationale doelen en vele akkoorden komt opschaling van de verduurzamingsmarkt moeizaam tot stand. Het benutten van kansen die duurzaamheid bedrijven biedt, is primair een zaak van ondernemers. Er is nog een groot gat tussen beleid/ambitie en de daadwerkelijke marktvraag. Het meerjarenprogramma focust daarom op het stimuleren van de markt, bijvoorbeeld door inzet op vraagbundeling, duidelijkheid over prestatie-eisen, standaardisatie en andere randvoorwaarden, de lobby voor zodanig gunnen op duurzaamheid dat bedrijven zich met duurzaamheid kunnen onderscheiden in de markt en uit te dragen wat de sector te bieden heeft.

Belang duurzaamheid voor bouw- en infrabedrijven

Alle bouw- en infrabedrijven hebben met duurzaamheid te maken. Vanuit wet- en regelgeving. Of door vragen of eisen vanuit opdrachtgevers of financiers. Daarnaast maakt bij steeds meer bedrijven duurzaamheid integraal onderdeel uit van de bedrijfsvoering en strategie. Duurzaamheid biedt kansen in de markt. Uit analyses van het Aanbestedingsinstituut naar duurzaamheid in openbare aanbestedingen blijkt dat er de laatste jaren vaker en zwaarder gegund wordt op duurzaamheid.

Doel Meerjarenprogramma en lopende projecten

Het doel van het Meerjarenprogramma Duurzaamheid is het lobbyen voor en faciliteren van de (markt)condities voor duurzaamheid. Dat doen we zodat duurzame opgaven in de gebouwde omgeving, zoals de energietransitie, circulair bouwen, klimaatadaptatie en natuurontwikkeling, aantrekkelijke(re) marktsegmenten worden voor leden. 

Subdoel 1: stimuleren regie op uitwerking nationaal beleid energietransitie, circulair bouwen, klimaatadaptatie en natuurontwikkeling

Er zijn tientallen initiatieven die zich richten op dezelfde duurzaamheidsthema's. Deze versnippering leidt ertoe dat informatie lastig vindbaar is, vaak dezelfde discussies plaatsvinden of tegenstrijdig beleid of regelgeving wordt ontwikkeld en opdrachtgevers verschillende prestatie-eisen stellen voor dezelfde thema's. We zetten binnen dit subdoel daarom onder andere in op:

• Sectorbrede afspraken ten aanzien van: definities, meten, standaardisatie, monitoring.
• Uniforme(re) uitvraag van opdrachtgevers op duurzaamheidsthema's.
• Centrale kennisontsluiting tooling en praktische voorbeelden.
• Meer synergie tussen duurzaamheidsthema's onderling en met andere thema’s bijvoorbeeld digitalisering.

Projecten die we in dit kader (gaan) doen:

• Versnellingsakkoord stikstofemissiereductie 2021-2030: gezamenlijk voorstel maatregelen om uit de stikstofimpasse te komen vanuit boeren-, natuur- en ondernemersorganisaties om. Dit maatregelenpakket is de basis voor de verdere lobby. Zie de Toelichting Versnellingsakkoord, Aanpak op hoofdlijnen en Versnellingsakkoord stikstofemissiereductie 2021-2030. 
  
  
• Inzet regie en beleidsuitwerking Nationaal Isolatieprogramma: het isoleren van woningen gaat sneller als de Rijksoverheid extra maatregelen neemt en het systematischer aanpakt. Hiertoe hebben we als brancheorganisatie vanuit een brede maatschappelijke coalitie concrete voorstellen gedaan voor het starten van een Nationaal isolatieprogramma. Dit heeft ertoe geleid dat het Rijk tot 2025 ruim €514 miljoen heeft vrijgemaakt voor een Nationaal Isolatieprogramma. We zetten ons in voor een snelle uitwerking en organisatie van dit programma. Lees hier het Position Paper Nationaal Isolatieprogramma en het Manifest Nationaal Isolatieprogramma.
  
  
• Werken aan de randvoorwaarden voor circulaire bouweconomie: overheid, bedrijfsleven en wetenschap werken binnen het transitieteam Circulaire Bouweconomie (CBE) aan een 'Basiskamp Circulaire Bouweconomie'. Dat moet gereed zijn in 2023. Alle instrumenten, hulpmiddelen en randvoorwaarden moeten dan klaar zijn om het einddoel te kunnen bereiken: een circulaire bouweconomie in 2050. Dit betreft onder andere meetmethoden, marktontwikkelingen (waaronder circulair inkopen bij de overheid), wet- en regelgeving, de juiste koppeling met digitalisering. Wij zijn direct betrokken. Lees meer op deze website.
  
  
• Platform Zeer Energiezuinige Nieuwbouw (ZEN): binnen dit platform is de afgelopen jaren door projectontwikkelaars en bouwbedrijven hard gewerkt aan Zeer Energiezuinige Nieuwbouw, van bijna energieneutraal (BENG) tot energieleverend. In directe afstemming met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is de sector voorbereid op de BENG-wetgeving vanaf 2021 en bijbehorende randvoorwaarden. Hoewel het Platform ZEN formeel per oktober 2021 is beëindigd, blijven wij ons actief inzetten voor Zeer Energiezuinige Nieuwbouw in Nederland. Kennispublicaties en de gevoerde lobby is terug te vinden via deze website.

Subdoel 2: verbeteren randvoorwaarden waarmee bedrijven duurzaamheid in projecten en hun bedrijfsvoering vorm kunnen geven.

Er worden veel minder duurzame oplossingen gerealiseerd dan technisch mogelijk. Dat komt door een beperkte inzet op duurzaam inkopen, of het ontbreken van financiële, organisatorische of andere randvoorwaarden. We zetten binnen dit subdoel daarom onder andere in op:

• Lobby gunnen op duurzaamheid in aanbestedingen, zo dat bedrijven zich met duurzaamheid in de markt kunnen onderscheiden.
• Stimuleren bundeling van de marktvraag.
• Ontzorgingsdiensten integrale verduurzaming particulieren.
• Duidelijkheid actuele mogelijkheden en stimuleren verdere ontwikkeling emissie-arme/-loze mobiele werktuigen en (bouw)materieel, waaronder aanschafsubsidies.

Projecten die we in dit kader (gaan) doen:

• Inzet randvoorwaarden voor bouwbedrijven in Renovatieversneller 2.0 (RV2.0): de Renovatieversneller zet in op opschaling van de energetische renovatie van corporatiewoningen. Corporaties en aanbieders werken samen aan: standaardiseren/bundelen van vraag, optimaliseren keten door creëren condities voor opschaling, innovatie, industrialisatie, kostenreductie, en adoptie/opschaling van innovaties. De huidige Renovatieversneller is nog geen groot succes. Met het ministerie van BZK, Bouwend Nederland, Techniek Nederland, OnderhoudNL en Aedes ontwikkelen een RV2.0. Wij stemmen met bouwbedrijven actief in de corporatiemarkt af wat voor hen cruciale voorwaarden zijn voor het slagen van een RV2.0. Deze randvoorwaarden bepleiten we bij uitwerking van RV2.0. 
  
  
• Ontwikkeling Landelijk Digitaal Platform Verbeterjehuis.nl: in het Klimaatakkoord is afgesproken dat een digitaal platform wordt ontwikkeld voor (particuliere) woningeigenaren. Hiertoe wil het ministerie van BZK het bestaande platform Verbeterjehuis.nl uitbreiden met functionaliteiten om vraag en aanbod beter bij elkaar te brengen. Wij werken mee aan ontwikkeling van een module voor aanbieders waarmee zij de kwaliteit en dienstverlening onderscheidend zichtbaar kunnen maken en gevonden kunnen worden op het platform.
  
  
• Aansluiting materiaaldata Nationale Milieu Database (NMD) op bouwstandaarden: de wettelijk verplichte milieuprestatieberekening gebouwen (MPG) is geen integraal onderdeel van het ontwerpproces. De MPG wordt tijdens het ontwerpen tussendoor bepaald, parallel aan het ontwerpen in 3D CAD-software. Idealiter worden deze processen geïntegreerd. Dan is het ook gemakkelijker te voldoen aan de as-built verklaring, gevraagd in de Wet kwaliteitsborging (Wkb). Dit project onderzoekt hoe de NMD aan kan sluiten op bestaande standaarden, zodat deze kan worden gebruikt in de ontwerpfase, ongeacht de softwareapplicatie. DigiGO is nauw betrokken bij dit project.

• Top 25 meest duurzame publieke opdrachtgever: de duurzame ambities vereisen forse systeemwijzigingen en investeringen Bedrijven moeten zich met duurzaamheid kunnen onderscheiden in de markt, zodat het loont verder te investeren in duurzame innovaties. Ondanks hoge ambities komt duurzaamheid beperkt terug in aanbestedingen. In 64,8% van alle openbare aanbestedingen (Analyse 2020) speelt duurzaamheid geen rol in de gunning. We stellen jaarlijks een duurzame top 25 samen om op positieve wijze aandacht te vragen voor het gebrek aan duurzaamheid in aanbestedingen.

Subdoel 3: de leden maximaal informeren en inspireren over relevante wet- en regelgeving, marktontwikkelingen, tools en voorbeelden en hen inzetten als klankbord voor initiatieven.

Ondanks het enorme aanbod aan informatie over wet- en regelgeving, tools en voorbeeldprojecten weten veel leden dit niet te vinden. Dat heeft onder andere te maken met de enorme versnippering aan informatiebronnen. We willen leden pro-actief informeren en inspireren over ontwikkelingen. We zetten binnen dit subdoel daarom onder andere in op:

• Inzicht in gewenste (aanvullende) informatie.
• Ontwikkeling praktisch toepasbare kennis.
• Meer leden bereiken via onze publicaties en communicatiekanalen, cursussen via de BNL Academy of presentaties via regio's of afdelingen.

Projecten die we in dit kader (gaan) doen:

• Publicatie Handvat Duurzaam Materiaalgebruik: deze publicatie biedt een overzicht met betrekking tot: wet- en regelgeving, ontwikkelingen bij opdrachtgevers en toeleveranciers, circulaire ontwerpprincipes en praktijkvoorbeelden.
  
  
• Platform KAN Bouwen – Klimaatadaptief bouwen met de natuur: deelnemers van KAN Bouwen starten allen voor 2023 met de bouw van een klimaatadaptieve natuurinclusieve woonwijk. Dat kunnen bouwbedrijven, projectontwikkelaars, corporaties of gemeenten zijn. Hierbij wordt actief kennis ontwikkeld. Deze praktijkkennis wordt sectorbreed gedeeld. Initiatiefnemers zijn Bouwend Nederland, NEPROM, WoningBouwersNL en het ministerie van BZK.
  
  
• Brancheontwikkelingsprogramma Energietransitie Bouw & Infra: dit programma start in 2022 en biedt gevarieerde activiteiten zoals klankbord- en kennisuitwisselingssessies met leden, marktanalyses rond de RES en Transitievisie Warmte, operationele versnelling in de aanleg van energie-infrastructuren, het aanbieden van praktische toepasbare kennis vanuit tools, leidraden, handreikingen en trainingen over (integrale) verduurzaming, aanbod en ontzorging. Op dit moment werken we aan een routekaart Na-isolatie Ventileren en luchtdichtheid. 

Subdoel 4: stakeholders inspireren en informeren over: mogelijkheden in de markt, goede voorbeelden en contractvormen voor betere kennisuitwisseling tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers.

Veel stakeholders zijn te weinig bekend met de duurzame oplossingen die de markt kan bieden. Veel opdrachtgevers worstelen met het betrekken van marktpartijen voor duurzaamheidsadviezen. Het is belangrijk stakeholders proactief te informeren over mogelijkheden die er zijn. We zetten binnen dit subdoel daarom onder andere in op:

• Meer inzicht in gewenste aanvullende informatie van stakeholders.
• Ontwikkeling breed inzetbare publicaties, blogs/vlogs, handvatten etc.
• Meer stakeholders bereiken met relevante informatie.
• Stimuleren samenwerking in de keten via Bouwteamverbanden.

Projecten die we in dit kader (gaan) doen:

• Handreiking klimaatadaptieve natuurinclusieve mogelijkheden in de GWW: klimaatadaptatie en natuurinclusief bouwen staan steeds meer in de belangstelling. Er zijn nog geen uniforme vastgestelde prestatie-eisen of wetgeving. Tegelijk moeten overheden klimaatadaptatie sinds 2020 meenemen in ruimtelijke plannen. Technisch kan er al veel. Met deze handreiking willen we beschikbare en toepasbare kennis delen met partijen die nu aan de slag willen met klimaatadaptatie en natuurinclusief bouwen. Insteek is een handzaam document dat verwijst naar relevante informatie en opdrachtgevers (en opdrachtnemers) de weg wijst hoe je met (soms relatief simpele) maatregelen veel toegevoegde waarde kunt creëren.
  
  
• Informatieve blogs en vlogs: hiermee we duurzame koplopers in de sector in het zonnetje. Aan de hand van concrete duurzame projecten gaan we in op de succesfactoren. De blogs en vlogs ontsluiten we via onze communicatiekanalen. De bij deze projecten betrokken opdrachtgevers en opdrachtnemers zetten we in als ambassadeurs voor duurzaamheid in de bouw.
  
  
• KAN Bouwen en ZEN platforms: zowel het ZEN platform (zie subdoel 1) als het KAN Bouwen platform (subdoel 3).

Het programma Duurzaamheid loopt tot medio 2024.

Resultaten Duurzaamheid in eerste helft 2021

Versnellingsakkoord stikstofemissiereductie 2021-2030

Gezamenlijk voorstel 'Een duurzaam evenwicht' van maatregelen vanuit boeren-, natuur- en ondernemersorganisaties om uit de stikstofimpasse te komen. Dit maatregelenpakket is de basis voor de verdere lobby.

Position paper 'Nationaal Isolatie Programma'

Pleidooi voor een ambitieus Nationaal Isolatie Programma met concrete maatregelen van Bouwend Nederland, Natuur en Milieu, Techniek Nederland, de Consumentenbond, Energie Nederland en NVDE. Onder andere door extra maatregelen en systematische aanpak vanuit de overheid.

Mensen Maken de Transitie

Inzicht in opleidingen, best practices, zij-instroomtrajecten en voorschakeltrajecten voor meer technici ten behoeve van de energietransitie en verbetering vakkennis duurzaamheid en onderwijs op maat. Resultaten tevens ter inbreng bij paritaire stimuleringsprogramma Behoud Vakkrachten Bouw & Infra. Handreiking voor Living Labs en online serious game 'Plankgasvrij' is gelanceerd.

Marktonderzoek 'Klimaatadaptatie gemeenten'

Inzicht in hoe gemeenten invulling geven aan klimaatadaptatie, knelpunten, kansen, wat vragen en verwachten zij van het bedrijfsleven. Input voor landelijke lobby en lobby gemeenteraadsverkiezingen 2022.

Publicatie 'Handvat Duurzaam Materiaalgebruik'

Praktisch overzicht met wet- en regelgeving, ontwikkelingen bij opdrachtgevers en toeleveranciers, circulaire ontwerpprincipes en praktijkvoorbeelden.

Resultaten Duurzaamheid in tweede helft 2021

Strategische koers voortzetting De Groene Koers

De Groene Koers (DGK) is een initiatief van ons met BMWT, CUMELA en VHG met als doel versnelling naar een uitstootvrije(re) sector in 2030. De strategische koers, communicatie en evenementenkalender 2022 zijn gereed en worden 26 januari 2022 voorgelegd aan het Bestuur. De nieuwe website voor DGK is live.

Kabinetsbesluit start Nationaal Isolatieprogramma

Voorjaar 2021 schreven we met een coalitie een position paper met concrete voorstellen voor een Nationaal Isolatieprogramma (NIP). CU, CDA, GL presenteerden 13 september 2021 het Manifest Nationaal isolatieprogramma, met twaalf voorstellen voor snellere, slimmere woningisolatie. Veel lobbypunten komen hierin terug en in de Miljoenennota is €514 miljoen opgenomen voor het NIP.

Top 25 duurzaamste opdrachtgevers 2021 en Analyse duurzaamheid in openbare aanbestedingen 2021 (cijfers 2020)

Jaarlijks analyseert het Aanbestedingsinstituut of en hoe wordt gegund op duurzaamheid. In 2021 publiceerden we voor de derde keer de Top 25 meest duurzame publieke opdrachtgever. De Top 25 leidde tot veel discussie en vragen aan het Aanbestedingsinstituut en had een potentieel mediabereik van 3.638.315 personen.

Samenvatting voor de Nederlandse markt - EU Taxonomie

Groene geldstromen krijgen gunstiger voorwaarden dan grijze. Om geldstromen te onderscheiden ontwikkelt Europa de EU taxonomie. Deze geldt als leidraad voor investeringen in duurzaamheid. Ook bouwbedrijven krijgen hier mee te maken. We hebben in 2021 RoyalhaskoningDHV opdracht gegeven een samenvatting te maken van de EU taxonomie en de gevolgen voor de bouw. Dit vormt de basis voor verdere voorlichting voor leden over deze materie. 

Renovatieversneller 2.0

BZK heeft in overleg met marktpartijen gekeken naar de toekomst van de subsidieregeling Renovatieversneller. Conclusie: De Renovatieversneller vraagt om nieuwe impulsen. BZK wil het programma verbreden. Deze verbreding betreft het versnellen van de renovatie van bestaande woningen in de huur- (particulier en sociaal) en koopsector. Marktpartijen worden in 2022 door BZK uitgenodigd met concrete programmavoorstellen te komen door middel van een openbare aanbesteding. Tot dan blijven ontwikkelde producten beschikbaar voor gebruik. We betrekken de achterban actiever bij dit dossier in 2022.

Lancering BespaarGarant in 2022

Er zijn voorbereidingen getroffen met het oog op de lancering BespaarGarant in 2022. Er is gestart met een BespaarGarant-informatiecampagne voor leden via regiobijeenkomsten, bouwbites, branchebrede marktintroductie in samenwerking met VNO-NCW, MKB-Nederland, Techniek Nederland en NVDE. BespaarGarant biedt een betrouwbare standaardmethode om gebouwen te laten verduurzamen met technische prestatiegarantie en slimme financiering uit lagere energiekosten.

Inventarisatie informatiebehoefte leden

Balance&Result inventariseert de informatiebehoefte van leden op het gebied van duurzaamheid. Welke informatie zoeken de leden en in welke vorm? Dit biedt een fundament voor de ontwikkeling van (nieuwe) informatieproducten waar echt behoefte aan is.

Resultaten Duurzaamheid in eerste helft 2022

Programma Energietransitie Bouw & Infra is gestart

Het branche-ontwikkelingsprogramma bevat kennisontwikkeling, delen van data- en informatiebronnen en de ontwikkeling van praktische tools. In de eerste helft van 2022 is ontwikkeld:

• Routekaart Ventilatie en Luchtdichtheid: een stappenplan voor grondgebonden woningen die laat zien welke maatregelen geschikt zijn om een woning energiezuinig te ventileren én een gezonde, comfortabele woning te realiseren. Ontwikkeld door TKI Urban Energy in samenwerking met Bouwend Nederland.
• Publicatie Strategische keuzes in duurzame installaties: biedt woningcorporaties, bouw- en installatiebedrijven praktisch inzicht in welke duurzame installatieconcepten voor woningtypen geschikt zijn, met als doel de verduurzaming van huurwoningen te versnellen en te verbeteren.

Start Lente Akkoord 2.0 (LA 2.0)

Met NEPROM, Aedes, IBN en WoningbouwersNL werken we in het LA 2.0 aan de opschaling van betaalbare circulaire woningbouw. Aan de hand van concrete circulaire conceptuele woningbouwprojecten worden nieuwe inzichten opgedaan. Het Rijk wil de MPG verlagen naar 0,5 in 2030 (mogelijk eerder) en streeft naar aanvullende eisen voor bv. losmaakbaarheid. Binnen het LA 2.0 wordt in de praktijk getoetst wat reëel is. Daarover vindt afstemming plaats met BZK. Kennis wordt sectorbreed gedeeld.

Flyer 'Duurzaam aanbesteden bij infrastructurele werken - Eenvoudige stappen die echt impact maken'

Forse transities zijn noodzakelijk om de duurzame ambities te halen. Deze flyer geeft praktische, makkelijk toepasbare tips en is gericht op decentrale overheden die wel willen, maar niet goed weten hoe ze duurzaamheid beter in contracten kunnen verankeren. Dit betreft een samenwerking tussen het Aanbestedingsinstituut, Gemeente Eindhoven, Provincie Noord Brabant en Pianoo.

Handreiking 'KAN in de GWW'

Deze handreiking heeft een praktisch toepasbare maatregelenlijst en tips op basis van concrete projecten. Zowel het perspectief van de opdrachtgever als de opdrachtnemer wordt meegenomen. De handreiking 'Klimaatadaptieve natuurinclusieve GWW' is opgesteld op advies en in samenwerking met de BAC Duurzaamheid.

Analyse 'Mogelijkheden versnelling verzwaring en aansluitingen energienetwerk'

Berenschot heeft in opdracht van ons en Techniek Nederland geanalyseerd hoe vakmensen, die werken in opdracht van Netbeheerders, productiever ingezet kunnen worden. Dit heeft geresulteerd in de analyse 'Mogelijkheden versnelling verzwaring en aansluitingen energienetwerk'. Conclusie van het onderzoek: ook met de huidige hoeveelheid vakmensen kan de verzwaring van elektriciteitsnetwerken en het realiseren van middenspanningaansluitingen worden versneld. De analyse wordt gebruikt in overleggen met netbeheerders en politieke lobby en besproken met EZK en ACM.

Resultaten Duurzaamheid in tweede helft 2022

Opzet Ondersteuningsprogramma 'Verbouwstromen' (voorheen Renovatieversneller)

In 2023 is de Renovatieversneller omgedoopt tot 'Verbouwstromen'. Doel: opschaling energetische verduurzaming corporatiebezit. BZK ontwikkeld hiervoor een ondersteuningsprogramma in afstemming met de markt. Een Gecombineerde Praktijk Klankbordgroep (GPK) met vertegenwoordigers uit de achterbannen van de samenwerkende branches (waaronder Bouwend Nederland) toetst en reflecteert op de plannen en het ondersteuningsprogramma 'Verbouwstromen'. Focus voor nu ligt voor ons op het bij elkaar brengen van partijen en het inzicht geven in elkaars wereld.

Handboek CO2-prestatieladder

Dit is een tool gericht op aanbestedingen. Bedrijven moeten zich kunnen onderscheiden met CO2-reductie (CO2- prestatieladder), gericht op projecten. Hier wordt een nieuw handboek voor gemaakt. De doorontwikkeling van Handboek 4.0 speelt in 2022 en 2023. Namens ons zit Marjan Kloos (Mobilis) in het Centraal College van Deskundigen (CCvD) van SKAO (beheerder CO2-prestatieladder). Het CCvD adviseert over aanpassingen.

Opzet Monitoring DGWW 2030

Dashboard opgezet door CROW/TNO, dat breed ingezet wordt onder alle opdrachtgevers in GWW om ze op zes duurzame KPI's te volgen. Hoofd RWS en INW financieren dit samen met het meerjarenprogramma Duurzaamheid. Dashboard is oktober 2022 opgeleverd.

Onderzoek 'Slimmer aan de slag'

Berenschot heeft onderzocht hoe, door een slimmere samenwerking binnen de Transport- en distributieketen Elektriciteit, met schaarse arbeidscapaciteit toch sneller aansluitingen kunnen worden gerealiseerd. Met Netbeheer Nederland is gestart met follow-up activiteiten, die vanuit het initiatief Mensen Maken de Transitie (MMT) worden uitgevoerd in 2023.

Top 25 meest duurzame publieke opdrachtgevers 2022

Hoe zit duurzaamheid verankert in openbare aanbestedingen? Begin november werd de toplijst gepubliceerd. De aanbestedende diensten die innovaties het meeste aanjagen door marktpartijen uit te dagen op duurzaamheid worden gerangschikt in een Top 25. Voor de vierde keer op rij voert de provincie Noord-Brabant de ranglijst van duurzame publieke opdrachtgevers aan.

Handboek duurzame monumentenzorg

Handelingskader hoe monumenten verduurzaamd kunnen worden, gericht op leden (in samenwerking met Techniek Nederland). Het project is in Q4 inhoudelijk afgerond, publicatie vindt plaats in het voorjaar 2023.

Workshop/training Verduurzaming bestaande bouw

Gericht op leden en kent zowel technische als procesmatige aspecten, zoals: hoe haal je stakeholders erbij? Hoe maak je goede coalitiepartners? Hoe vermarkt je je product? Deze reeks trainingen wordt samen met de Academy opgezet.

De Groene Koers (DGK)

Sectorplatform voor de bouw & infra. Inzet: reductie van emissies door mobiele werktuigen en (bouw)materieel. Activiteiten in Q3/Q4:

• Vier landelijk roadshows georganiseerd i.s.m. Rijkswaterstaat met als doel: kennis delen over schoon en emissieloos bouwen. Totaal 130 deelnemers. Vragen zijn verzameld, beantwoord en gedeeld.
• Kansentafel in samenwerking met Gemeente Breda, met als doel markt & overheidspartijen bij elkaar brengen, kennis inbrengen op concrete projecten. Deelnemers gaan verder in werkgroepen, totaal 55 deelnemers.
• Zichtbaarheid en delen resultaten: artikelen waar aantoonbaar resultaten worden bereikt met reductie CO2, fijnstof en stikstof. DGK is gegroeid van 200 naar 1366 volgers op social media. Artikelen hebben 2.182 reacties, 139 comments en 125 reposts opgeleverd.

CO2 Barometer woningbouw (materiaal en gebruiksfase)

CO2 wordt (nog) belangrijker, BZK wil er meer op sturen in wet- en regelgeving. Vanuit het Lente Akkoord 2.0 (NEPROM, WoningbouwersNL, Bouwend Nederland, Aedes, IVBN) is een CO2 Barometer ontwikkeld. Deze biedt inzicht in CO2 van woningbouwprojecten en geeft duidelijkheid over CO2 die (nog) nodig is. Op basis van de inzichten wordt gekeken wat realistische reductie routes zijn. De CO2 Barometer is in december 2022 opgeleverd, publicatie rapport en vervolgacties volgen in 2023 vanuit het Lente Akkoord 2.0.

Materialen Expeditie 2022 (publicatie)

Tien bouwbedrijven hebben met hun opdrachtgevers in 2022 op basis van concrete projecten gekeken hoe hergebruik van materialen vergroot kan worden en wat hergebruik (nog) blokkeert. We hebben de ervaringen en aanbevelingen laten optekenen door Copper8. Deze aanbevelingen worden meegenomen in de politieke lobby en landelijke platforms Circulair Bouwen. En is goede input voor onder andere het door BZK beoogde 'bouwmaterialenakkoord', dat naar het lijkt in 2023 vorm krijgt (à la klimaatakkoord Gebouwde Omgeving).

Analyse duurzaamheid in openbare aanbestedingen

Om aandacht te vragen voor het belang van duurzaamheid in aanbestedingen analyseert het Aanbestedingsinstituut jaarlijks de openbare aanbestedingen op duurzaamheid. Deze cijfers worden gebruikt in gesprekken, artikelen en de lobby. Het Aanbestedingsinstituut ziet in 2022 (analyse cijfers 2021) dat bij de helft van de aanbestedingen van infrawerken (mede) wordt gegund op duurzaamheid. In de B&U en infradiensten was dat zo bij vier op de tien aanbestedingen. Als wordt gegund op duurzaamheid telt dat meestal voor > 40% mee. Extra impulsen zijn nodig om de innovatiekracht van marktpartijen beter te benutten en te stimuleren. Dat kan al met eenvoudige stappen die impact maken. Daarom is er vanuit het MJP Duurzaamheid onder andere de flyer 'Meer impact met duurzaam aanbesteden' gemaakt, als leidraad voor gesprekken met opdrachtgevers.

Platformbijeenkomsten KAN (klimaatadaptief bouwen met de natuur)/Lenteakkoord (richt zich op circulair en industrieel bouwen)

Langjarige programma's gericht op innovatie op concrete toepassingen in projecten van deelnemers. Met als doel sectorbreed schaalbaar, toepasbaar en betaalbaar. In Q3 en Q4 zijn voor beide platforms meerdere bijeenkomsten georganiseerd. Bereik: 220 mensen vanuit achterbannen Bouwend Nederland, NEPROM, Aedes, IVBN en WoningbouwersNL.

Resultaten Duurzaamheid in eerste helft 2023

Publicatie Rapport 'Klimaatadaptief bouwen op de Provinciale Agenda'

We lieten Arcadis onderzoeken hoe klimaatadaptief bouwen op de provinciale agenda's staat. Zij analyseerden de omgevingsvisies en beleid en spraken provincies over de concrete inzet op klimaatadaptatie. Eén van de conclusies is dat provincies allen de urgentie benadrukken, maar dat concrete uitvoering (nog) onderbelicht is. Het rapport bevat naast de analyse ook aanbevelingen voor regionale discussies over klimaatadaptatie.

Landelijke maatlat klimaatadaptatie gebouwde omgeving

We hechten waarde aan landelijke uniforme prestatie-eisen en meetmethodieken voor klimaatadaptatie: hittestress, wateroverlast, droogte. Momenteel werken diverse regionale convenanten aan onderling afwijkende prestatie-eisen. Dit zit opschaling en doorontwikkeling van innovaties in de weg. Al jaren zetten we in op de lobby van landelijke uniforme prestatie-eisen en meetmethodieken klimaatadaptatie. Onder andere door deze lobby heeft Tauw in opdracht van BZK een landelijke maatlat klimaatadaptatie ontwikkeld. Insteek is dat alle decentrale overheden dit als basis gebruiken. Het platform Klimaatadaptief en Natuurinclusief Bouwen (BNL, NEPROM, WoningBouwersNL) is betrokken bij de ontwikkeling hiervan.

Roadshows De Groene Koers

Vier landelijke roadshows vanuit De Groene Koers in samenwerking met Rijkswaterstaat. Doel: kennis delen over schoon en emissieloos bouwen. Totaal ruim 500 deelnemers, vragen zijn verzameld, beantwoord en gedeeld.

CO2 Barometer woningbouw (analyse drinkwatervriendelijke oplossingen in de gebouwde omgeving

De beschikbaarheid van voldoende en betaalbaar drinkwater staat onder druk. We waren betrokken bij een BZK-onderzoek naar mogelijke oplossingen in de gebouwde omgeving. Met name de gezondheidsrisico's en betaalbaarheid zijn belangrijke aandachtspunten. We kijken op basis van dit onderzoek of er mogelijke vervolgstappen nodig zijn en met welke stakeholders we daarin optrekken.

Publicatie/handreiking Standaard & Streefwaarden

De handreiking geeft aan wat de maximale netto-warmtebehoefte van een woning moet zijn om van het aardgas af te kunnen. Het biedt leden duidelijkheid over wat dit betekent in de praktijk.

Congressen Lente Akkoord en KAN Bouwen

Belangrijk doel van het Lente Akkoord en KAN Bouwen is het opdoen van praktijkkennis en het sectorbreed delen hiervan. Daarom organiseren deze platforms minimaal twee keer per jaar een congres waar onze leden en die van WoningBouwersNL, NEPROM, Aedes en IVBN bijgepraat worden over de meest recente ontwikkelingen.

Congres Lente Akkoord: 348 deelnemers, 1.100 abonnees nieuwsbrief
Congres KAN Bouwen: 192 deelnemers, 1.377 abonnees nieuwsbrief

Informatiepakketten duurzaamheid (focus mkb)

Alle bouwbedrijven krijgen (meer) te maken met duurzaamheid door nieuwe eisen en regels en toenemende criteria in aanbestedingen. We willen alle leden de kans geven zich te verdiepen in de ontwikkelingen, zodat zij zich tijdig kunnen voorbereiden en/of zich beter kunnen oriënteren op nieuwe marktkansen. Eind Q2 publiceerden we drie informatiepakketten duurzaamheid: B&U nieuwbouw, B&U renovatie en GWW. 

Waar zetten we op in?

We onderschrijven veel landelijke duurzame doelen en zijn betrokken bij de uitwerking. Daarbij focussen we ons op de randvoorwaarden en het handelingsperspectief voor partijen die daadwerkelijk met de opgaven aan de slag gaan. Dat geldt voor bouw- en infrabedrijven, maar ook voor andere ketenpartners, bijvoorbeeld decentrale overheden of toeleveranciers, die ook cruciaal zijn voor alle duurzame transities. We zetten in op vier thema's onder de overkoepelende term duurzaamheid, te weten:

• Energietransitie
• Transitie naar een Circulaire Bouweconomie
• Nederland Klimaatadapatief (tegengaan wateroverlast, hittestress en droogte)
• Natuurontwikkeling en natuurinclusief bouwen

Naast deze thema's is er een aantal overkoepelende thema's. Zo zijn bijvoorbeeld de lobby voor meer gunnen op duurzaamheid en de ontwikkelingen in de EU Green Deal van toepassing op alle vier thema's.

Wat?	Doelstelling	In	Vastgelegd in
CO2-uitstoot	49% reductie ten opzichte van 1990	2030	Klimaatakkoord
	Zero-emissie bouwplaats	2030	Klimaatakkoord
	CO2-vrije energie-infrastructuur	2050	Klimaatakkoord
	Gebouwde omgeving CO2-neutraal	2050	Onder meer Klimaatakkoord
Energieverbruik	Nieuwe gebouwen (bijna) energieneutraal	2021	Bouwbesluit
Circulariteit	50% einddoel 2050	2030	Grondstoffenakkoord
	100% circulaire bouweconomie	2050	Grondstoffenakkoord
Klimaatadaptatie	Gebouwde omgeving klimaatbestending en waterrobuust	2050	Nationale Klimaatadaptatie Strategie (NAS)
Natuur en biodiversiteit	Meerdere doelen en thema's, zie hier	divers	Rijksnatuurvisie 2014 'Natuurlijk verder'