Arbowet- en regelgeving

Werknemers hebben recht op een veilige en gezonde werkplek. Dit recht is verankerd in de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet). In de Arbowet worden veiligheid en gezondheid op en bij het werk geregeld. Deze wet vormt een kapstok waaraan de overige wet- en regelgeving op het gebied arbeidsomstandigheden.

Wetgeving

De wetgeving omtrent arbeidsomstandigheden is ingedeeld in drie niveaus: de Arbowet, het Arbobesluit en de Arboregeling.

• Arbowet - De Arbowet vormt de basis van de arbowetgeving. De Arbowet schrijft voor dat de zorg voor arbeidsomstandigheden (arbozorg en ziekteverzuimbeleid) onderdeel moet zijn van het ondernemingsbeleid. De werkgever is verantwoordelijk voor het opstellen, uitvoeren, evalueren en bijstellen van het arbobeleid. De werknemer is medeverantwoordelijk.
  Je kunt hierbij denken aan bepalingen m.b.t. het arbobeleid, inventarisatie van risico’s, melding en registratie van ongevallen en beroepsziekten en de algemene verplichtingen van werknemers.
  
  
• Arbobesluit - Het Arbobesluit is een uitwerking van de Arbowet. Hierin staan de regels waar zowel werkgever als werknemer zich aan moeten houden om arbeidsrisico's tegen te gaan. Deze regels zijn verplicht. Er staan ook afwijkende en aanvullende regels in voor een aantal sectoren en categorieën werknemers.Voor de bouw is met name hoofdstuk 2, afdeling 5 Bouwproces, van belang. Het Arbobesluit streeft met de verplichtingen, die zijn toegewezen aan diverse partijen, een keten van verantwoordelijkheden tijdens het totale bouwproces na. Dit verplichtingentraject loopt vanaf het initiatief tot bouwen: de ontwerpfase, de uitvoeringsfase, tot aan de opleverings-, beheers- en onderhoudsfase. Daarvoor is de betrokkenheid van alle bouwpartijen noodzakelijk, van opdrachtgever, ontwerper en adviseur tot aan werkgevers en werknemers toe.

• Arboregeling - De Arboregeling is weer een verdere uitwerking van het Arbobesluit. Het gaat hierbij om concrete voorschriften. Bijvoorbeeld de keuring van hijskranen of hoe een arbodienst zijn wettelijke taken exact moet uitvoeren. Ook deze regels zijn verplicht voor werkgever en werknemer. Lees hier de Arbeidsomstandighedenregeling.

Arbo catalogus

De bovenvermelde wetgeving geeft een aantal doelvoorschriften, maar laat werkgevers en werknemers vrij om zelf te bepalen hoe deze normen bereikt worden. Zo geeft de Arbowet wel eisen aan het maximale geluid op de werkplek, maar bepaalt het bedrijf zelf hoe ze dit moeten bereiken. Dit wordt op bedrijfssectorniveau vastgelegd in een Arbo catalogus.

De Arbo catalogus Bouw en Infra is van toepassing op werkgevers en werknemers behorend tot de werkingssfeer van de cao Bouw & Infra. In deze catalogus staan de door hen gemaakte afspraken over de wijze waarop binnen de bouw en infra invulling kan worden gegeven aan de door de overheid gestelde doelvoorschriften om gezond en veilig te kunnen werken.

Dit betekent niet dat alleen op de beschreven wijze aan de doelvoorschriften kan worden voldaan. Is het bedrijf in staat om op een andere (aantoonbare) manier hetzelfde beschermingsniveau te bieden, dan is het daar vrij in. De Arbo catalogus is bedoeld om werkgevers tegemoet te komen, niet om hen te beperken. Als de werkgever gebruik maakt van de in deze catalogus aangeboden maatregelen (lees: afspraken), voldoet hij aan hetgeen de Arbeidsinspectie van hem verlangt.

In de Arbo catalogus Bouw en Infra  worden de belangrijkste ontwikkelingen in de stand der techniek gevolgd. De belangrijkste risico’s in de bouw en infra komen aan bod. Dit betekent dat de Arbo catalogus kan wijzigen als er belangrijke ontwikkelingen op dat gebied plaatsvinden. De vraag of er wijzigingen nodig zijn in dit 'afsprakendocument' is altijd in samenspraak met de leden. Over de uitkomst zal altijd onderhandeld moeten worden met de (vak)bonden. 

In de bouw zijn er voor de diverse sectoren (bijv. voor afbouw, bestratingen, slopen, schilderen en vastgoed onderhoud) aparte Arbo catalogi gemaakt. Deze kan je via deze link downloaden.

A-bladen

A-bladen zijn gebaseerd op kennisdeling tussen de werkgevers- en werknemersorganisaties en worden ontwikkeld in opdracht van het bestuur van Volandis (het voormalige Arbouw). In het bestuur van Volandis zitten vertegenwoordigers van van Bouwend Nederland, FNV Bouw en CNV Vakmensen.

A-bladen bevatten belangrijke richtinggevende aanbevelingen/adviezen ten behoeve van betere en veiligere arbeidsomstandigheden in de bedrijfstak. Er kunnen enkele aanbevelingen worden opgenomen in de Arbo catalogus, maar dat hoeft niet per se. A-bladen geven achtergronden weer en hebben geen formele status. Naast normen (bijvoorbeeld maximaal toegestane gewicht om te tillen) is in de A-bladen per onderwerp ook de stand van techniek vastgelegd. De A-bladen zijn te downloaden via de website van Volandis.

Cao Bouw & Infra

Hoofdstuk 7 cao Bouw & Infra gaat over veiligheid en gezondheid. Hierin zijn specifieke afspraken opgenomen met betrekking tot veiligheid en arbo voor bouwplaats- en uta-werknemers. Denk hierbij aan arbeidsomstandigheden op de bouwplaats, werkdruk of werken bij ongunstige weersomstandigheden. Ook in andere cao-hoofdstukken vind je bepalingen die betrekking hebben op arbeidsomstandigheden. Voorbeelden hiervan zijn de bepalingen in hoofdstuk 2 over arbeidstijden en arbeidsduur. 

Overige wetgeving

Naast de Arbowet is er ook andere wetgeving die werknemers beschermt tegen bepaalde negatieve aspecten op het werk:

• Arbeidstijdenwet – Deze wet beschermt werknemers tegen het maken van te lange werktijden en regelt het werken op zondag en bij nachtdiensten.
• Wet arbeid en zorg – Regelt onder andere het recht op vakantiedagen en andere vormen van verlof.
• Wet verbetering Poortwachter – Opgezet om langdurig ziekteverzuim van werknemers tegen te gaan.
• Algemene Wet Gelijke Behandeling – Beschermt burgers (en dus ook werknemers) tegen ongeoorloofd onderscheid.
• Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte - Deze wet heeft tot doel discriminatie vanwege handicap of chronische ziekte te bestrijden en de gelijke behandeling te bevorderen van mensen met een handicap of chronische ziekte op de belangrijkste terreinen van het maatschappelijk leven – waaronder ook arbeid.
• Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen - Deze wet verbiedt het maken van onderscheid tussen mannen en vrouwen op het gebied van arbeid.
• Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid - Deze wet verbiedt het maken van onderscheid op basis van leeftijd op het gebied van arbeid.
• Tabakswet - Regelt het recht op een rookvrije werkplek.
• Burgerlijk Wetboek – Hierin staat onder andere dat werkgevers verplicht zijn om goed werkgeverschap te tonen. Ook andere zaken, zoals het verbod op discriminatie is hierin nog apart geregeld.
• Wetboek van Strafrecht – Extreme overtredingen kunnen ook via het Wetboek van Strafrecht behandeld worden: bij geweld, ongewenste intimiteiten of grove nalatigheid van een werkgever.