Opleiden

Op deze pagina plaatsen we praktische informatie over opleidingen, zodat je wegwijs kunt worden in de wereld van opleiden binnen de ondergrondse Infratechniek. Bij de ontwikkeling en revisie van de cursussen en opleidingen binnen de ondergrondse Infratechniek zijn veel lidbedrijven van de vakgroep ONG betrokken, zodat we met elkaar de opleidingen actueel en praktijkgericht houden.

In Nederland werkt het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) met een kwalificatiestructuur. De eisen waaraan een mbo-leerling moet voldoen om zijn diploma te behalen, zijn beschreven in een kwalificatiedossier. Een kwalificatiedossier bestaat uit een basisdeel, profieldeel en keuzedelen. Kwalificatie-eisen voor een beroep moeten aansluiten op trends en behoeften op de arbeidsmarkt. Dat kan alleen als onderwijs en bedrijfsleven samenwerken, hetgeen in de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs en Bedrijfsleven (SBB) wordt vorm gegeven. Binnen SBB maken onderwijs en bedrijfsleven samen afspraken over de kwalificering in het mbo en deze worden vastgelegd in het kwalificatiedossier. Op basis daarvan maken scholen hun onderwijsprogramma's. SBB ontwikkelt en onderhoudt de kwalificatiedossiers en de minister van OCW stelt ze vast.

Derde leerweg

Vanuit de Onderwijsinspectie geldt een urennorm. Een opleidingsjaar bestaat uit 850 studiebelastingsuren en die uren zijn verdeeld over onderwijs dat de leerling volgt op school onder begeleiding (bijvoorbeeld in de klas of in een open leercentrum), de werkzaamheden in een leerbedrijf (de beroepspraktijkvorming) en zelfstudie. Een mbo-opleiding via de derde leerweg kent geen wettelijk vastgestelde urennorm of studieduur, maar moet wel voldoen aan het landelijk vastgestelde kwalificatiedossier. De (over het algemeen niet-bekostigde) onderwijsinstelling kan zelf bepalen hoeveel uur beroepspraktijkvorming een student moet volgen en hoeveel onderwijstijd er nodig is om het eindniveau van de opleiding te behalen. Opleidingen in de derde leerweg dienen te voldoen aan alle (kwaliteits-)eisen van de Onderwijsinspectie en er wordt ook een landelijk erkend mbo-diploma behaald.

Welke kwalificatiedossiers kent onze branche?

Voor de ondergrondse Infratechniek zijn er twee kwalificatiedossiers: Infratechniek (niveau 2 en 3) en Infratechniek (kader) (niveau 4).

De kwalificaties op niveau 2 zijn:

• monteur gas, water en warmtedistributie
• monteur laagspanningsdistributie
• monteur middenspanningsdistributie

De kwalificaties op niveau 3 zijn:

• eerste monteur gas, water en warmtedistributie
• eerste monteur laagspanningsdistributie
• eerste monteur middenspanningsdistributie

Voor het kwalificatiedossier Infratechniek (kader) (niveau 4) zijn de kwalificaties:

• technicus gas
• technicus elektrotechniek
• technicus water
• technicus data

Elke kwalificatie is opgedeeld in kerntaken en werkprocessen. Hierin staat per werkproces beschreven wat de beginnend beroepsbeoefenaar moet kennen en kunnen en welke competenties hiervoor nodig zijn. Alle kwalificaties die door de minister van OCW (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) worden vastgesteld, krijgen een Crebonummer. Crebo staat voor Centraal Register Beroepsopleidingen. Met een Crebonummer is sprake van erkend onderwijs die valt onder toezicht van de inspectie onderwijs. Wil je van onze kwalificatiedossiers weten welke kerntaken en werkprocessen bij elke kwalificatie horen en hoe deze verdeeld zijn over het basis- en profieldeel? Bekijk dit dan op de website van SBB (infratechniek en infratechniekkader).

De leermiddelen van Stichting BLEI voldoen aan de eisen uit de landelijke kwalificatiedossiers. In Stichting BLEI werken brancheorganisaties, regionale netbeheerders, aannemers en scholen voor het Middelbaar Beroeps Onderwijs (MBO) samen. Ze werken samen aan uniforme mbo-opleidingen Infratechniek die aansluiten bij de beroepspraktijk.

Bij praktijkwerkplaatsen (Bijvoorbeeld GOA Infra Opleidingen) kunnen studenten praktijkervaring opdoen voor één of meerdere disciplines binnen kun opleiding. In deze praktijkwerkplaatsen kunnen studenten hun praktische vaardigheden oefenen onder vakkundige begeleiding. 

Keuzedelen

Een mbo-opleiding bestaat sinds 1 augustus 2016 uit een basisdeel (tijdbesteding minimaal 50%), profieldelen (maximaal 35%) en keuzedelen (15%). Met een keuzedeel kan de leerling zich verbreden of verdiepen in generieke- en/of beroeps specifieke zaken. Door een bepaalde keuzedeel te volgen kan een leerling zijn arbeidsmarktpositie versterken door extra kennis en vaardigheden op te doen. Afhankelijk van het niveau van de opleiding moeten één of meer keuzedelen worden uitgevoerd. Bij de komst van keuzedelen heeft Stichting BLEI ervoor gekozen beroeps specifieke keuzedelen te ontwikkelen. Met deze keuzedelen kan een leerling zich specialiseren in een bepaalde discipline en aannemerij- of netbeheerder specifieke kennis en vaardigheden opdoen. Bij niveau 2 en 3 zijn op verzoek van Stichting BLEI de volgende beroeps specifieke keuzedelen ontwikkeld:

(1e) monteur gas, water en warmte

• Kabel leggen
• Detectiemethodes Gas
• Detectiemethodes Warmte
• Onconventionele aanlegmethodes van Distributieleidingen water
• Assisteren bij werkzaamheden in een Gasstation (specifiek niveau 2)
• (In ontwikkeling: Gasstations specifiek niveau 3)
• Aanleg Gastransportleidingen
• Aanleg Watertransportleidingen
• Aanleg Warmte transportleidingen
• Slimme meters
• Spuien en desinfecteren van een Waterdistributienet

(1e) monteur laagspanning *

• Verlichtingsinstallaties in ruimtes
• Slimme distributienetten
• Slimme meters
• Openbare verlichtingsinstallaties
• Verkeersregelinstallaties

(1e) monteur middenspanning *

• Slimme Distributienetten
• Veiligstellen van MS-kabels
• Schakelen van MS-kabels
• Verkeersregelinstallaties (VRI)
• Verlichtingsinstallaties in ruimtes
• Openbare verlichtingsinstallatie (OVL)
• Slimme meters
• Meten en Beproeven
• Hoogspanningstechniek (alleen voor Eerste Monteur Middenspanning Distributie, EMMD)

Voor bovengenoemde keuzedelen zijn door de werkgroepen van Stichting BLEI leermiddelen ontwikkeld en bijbehorende examenproducten via de werkgroepen van Examenservice MEI samengesteld. Voor niveau 4 zijn op initiatief van diverse ROC's en energiebedrijven de volgende beroeps specifieke keuzedelen ontwikkeld:

Technicus Gas en Elektrotechniek

• Uitvoering Infratechnieken
• Engineer Infratechniek
• Service en onderhoud middenspanningsinstallaties (alleen voor Technicus Elektrotechniek TE)
• Hoogspanningstechniek (alleen voor Technicus Elektrotechniek TE)
• Technicus Water

*Alle keuzedelen zijn gekoppeld aan LS en MS niveau 2 en 3, alleen de MS keuzedelen zijn niet geschikt voor LS.

Alle behaalde keuzedelen worden door de school vermeld op het diploma van de leerling. De exacte inhoud van de keuzedelen zijn hier terug te vinden.

Uitvoerdersopleidingen

Voor uitvoerders zijn specifieke uitvoerdersopleidingen in de uitstroomrichtingen gas, water, warmte en energiekabels beschikbaar. Eind jaren negentig is de vakgroep (voorheen branchevereniging Bolegbo VOK) gestart met uitvoerdersopleidingen. In 2010 zijn de opleidingen volledig herzien en aangepast aan het competentiegericht onderwijs. De uitvoerdersopleidingen zijn opgebouwd volgens een modulestructuur:

Alle deelnemers volgen een blok Bedrijfskundige vaardigheden voor uitvoerders (o.a. projectmanagement, communicatie- en managementvaardigheden, kwaliteitszorg en financiën). Tijdens dit blok maken deelnemers in groepen een projectopdracht. Voor alle deelnemers geldt een algemeen blok Ondergrondse distributiesystemen en Infratechniek. Het blok Algemene Leidingtechniek is alleen voor deelnemers aan de vakspecifieke modules Gas, Water of Warmte.

Vervolgens volgen de deelnemers de gewenste vakspecifieke modules Gas, Water, Warmte of Energiekabels. Wanneer iemand het volledige certificaat voor bijvoorbeeld uitvoerder Gas heeft behaald, maar dit ook voor Water willen behalen, hoeft deze persoon alleen nog maar de vakspecifieke module Water te volgen. Parallel aan de opleiding loopt de beroepspraktijkvorming, waarvoor de deelnemers diverse opdrachten in hun eigen dagelijkse praktijk moeten uitvoeren en hierop moeten reflecteren met hun praktijkbegeleider. Hiervan leveren zij een verslag in bij de opleider. Het certificaat van de uitvoerdersopleiding is een branche-erkend certificaat en wordt ook erkend door CKB, VIAG en BEI. De opleiding is ingeschat op opleidingsniveau MBO-4. De opleiding wordt uitgevoerd door KIWA Training en Stichting Wateropleidingen.

Opleiding Werkvoorbereider/Calculator

Op verzoek van de lidbedrijven van de vakgroep heeft de Commissie Opleidingen in 2013 opdracht gegeven voor de ontwikkeling van een opleiding voor werkvoorbereiders en calculatoren in de ondergrondse infratechniek. De praktijkgerichte opleiding bij de BOB bestaat uit twee modulen en stelt de calculator/werkvoorbereider in staat zich te bekwamen in het vakgebied. Projecten uit de praktijk worden gebruikt als lesmateriaal. De opleiding tot werkvoorbereider/calculator in de ondergrondse netwerken bestaat uit een combinatie van vakkennis, vakvaardigheden en persoonlijke vaardigheden passend bij de functie. De opleiding kent de volgende onderdelen: ondergrondse infrakunde, sociale vaardigheden, projectanalyse, productie en kosten, plannen en UAV/RAW. De opleiding is ingeschat op opleidingsniveau MBO-4. 

Vakopleiding Bronbemaler/Boormeester

De vakgroep heeft in samenwerking met SOMA Bedrijfsopleidingen vakopleidingen ontwikkeld voor assistent bronbemaler/ assistent boormeester en bronbemaler/ boormeester. De assistent bronbemaler- en assistent boormeesteropleiding is inhoudelijk ingeschat op MBO webniveau 2. De bronbemaler- en boormeesteropleiding is  inhoudelijk ingeschat op MBO webniveau 3. De opleidingen duren vijf dagen en worden afgesloten met een examen. Na behalen van het examen ontvangt de deelnemer een branche-erkend certificaat van het opleidingsinstituut. 

Opleiding Coördinator Grondwatertechniek

In 2011 heeft de werkgroep Grondwaterbeheer aan de Commissie Opleidingen van de vakgroep gevraagd of een middenkaderopleiding voor de grondwaterbeheerbranche ontwikkeld kon worden. Hiertoe is een werkgroep samengesteld met lidbedrijven onder leiding van de vakgroep. In samenwerking met Van Hall Larenstein is het ontwikkeltraject aangegaan voor de opleiding tot Coördinator Grondwatertechniek. De opleiding combineert technische vakkennis en vak- en managementvaardigheden. De opleiding is gericht op uitvoerders, projectleiders, coördinatoren in de boor- en bemalingsbranche, maar ook adviseurs, werkvoorbereiders en calculatoren uit aanpalende branches kunnen deelnemen. De opleiding bestaat uit vier modules en wordt afgesloten met een opdracht. Na het behalen van de opleiding ontvangt de deelnemer het branche-erkende certificaat van Van Hall Larenstein.