Vernieuwing van de sector

Het Meerjarenprogramma 'Vernieuwing van de sector' heeft als doel slimmer, beter, sneller en winstgevender invulling te kunnen geven aan de maatschappelijke uitdagingen. Op deze pagina lees je ons beleid, welke projecten er lopen en bieden we praktische informatie.

De maatschappelijke uitdagingen waarin de bouw- en infrabedrijven een belangrijke rol spelen als onderdeel van de oplossing zijn zeer groot en urgent. Alle burgers en bedrijven in Nederland hebben daar dagelijks mee te maken en de consequenties van niets of te weinig doen worden steeds nadrukkelijker gevoeld. Deze uitdagingen zijn bijvoorbeeld:

• Het betaalbaar en schaalbaar oplossen van het tekort aan 900.000 duurzame nieuwe woningen tot en met 2030.
• Een toekomstbestendige en veilige infrastructuur bouwen en onderhouden voor 2050.
• Duurzaam renoveren en vervangen van miljoenen gebouwen en tienduizenden civiele kunstwerken voor 2050.
• Een 50% reductie van het gebruik van primaire grondstoffen voor 2030.
• Het klimaatbestendig maken van ons land (hittestress, wateroverlast, bodemdaling) voor 2050.
• Het significant reduceren van broeikas- en stikstofemissies voor 2030.

Gebouwen en infrastructuur spelen een cruciale rol in het aanpakken van deze uitdagingen. De brede bouwsector (markt, overheden, kennis-/onderwijsinstellingen, financiers) wordt steeds vaker om oplossingen gevraagd. Het is uitdagend om in de bouwsector met ontwikkeling en toepassing van (nieuwe) technologie, industrialisatie en innovaties, nieuwe samenwerkingen en betere randvoorwaarden, het halen van deze doelen te versnellen.

Vernieuwing noodzakelijk

Om afdoende tegemoet te komen aan deze uitdagingen is vernieuwing urgenter dan ooit. De grote behoefte aan oplossingen vanuit de sector en tegelijkertijd toenemende complexiteit en eisen die aan de bouwketen worden gesteld, vragen om aanpassingen in de bedrijfsvoering voor een aanzienlijk deel van de sector. Enerzijds om de (ver)bouw en het onderhoud van gebouwen en infrastructuur betaalbaar te houden, anderzijds om de eigen rendementen te verhogen met een kwalitatief hoogwaardige en betrouwbare uitvoering met zo min mogelijk verspilling. Dit vergt onder andere investeringen in een brede toepassing van industrialisatie, (digitale) technologie en innovatie.

'Vernieuwing van de sector' is een zeer breed thema dat speelt bij alle bedrijven en in de hele bouwketen. Waar wordt de komende drie jaar op ingezet? Dat doen we met heldere doelen en toepassingsgerichte activiteiten en kijken we scherp naar bestaande initiatieven in en rond onze vereniging. Landelijk en regionaal zijn er tientallen initiatieven die hieraan bijdragen, zowel inhoudelijk als vanuit samenwerking in de bouwketen.

De maatschappelijke uitdagingen hebben gezamenlijk gemeen dat er overkoepelende onderwerpen zijn die bijdragen aan het beter en sneller bereiken van de maatschappelijke opgaven en uitdagingen in de sector: industrialisatie, (digitale) technologie en innovatie.

Doel Meerjarenprogramma en lopende projecten

Het doel van het programma Vernieuwing van de sector is het ondersteunen van bedrijven om verspilling van tijd, middelen en materiaal in het eigen bouwproces en in de bouwketen tegen te gaan door ontwikkeling en toepassing van technologie, industrialisatie en innovatie. Dit moet binnen drie jaar resulteren in aantoonbare kostenreductie door het tegengaan van verspilling van tijd, middelen en materiaal in het bouwproces en in de bouwketen, maar ook aantoonbaar meer samenwerking, benutting door bedrijven van financiële faciliteiten en toepassingsgerichte praktische handvaten. Tot slot moet dit programma resulteren in een zichtbare aanjagende rol van onze verenging en onze leden in bestaande landelijke en regionale overlegstructuren op het gebied van technologie, industrialisatie en innovatie.

Subdoel 1: verbeteren randvoorwaarden waarmee bedrijven nieuwe (digitale) technologie, industrialisatie/prefab en innovatie vorm kunnen geven

Nieuwe bouwtechnieken, -processen, -materialen en een omslag in denken en houding zijn essentieel. Een versnipperde bouwketen (overheid-markt-financiers-kennisinstellingen), met onvoldoende programmatische innovatie en kennisopbouw in een concurrentiele (aanbestedings-) markt en onvoldoende continue vraag om investeringen terug te verdienen helpt daarbij niet. Standaardisatie, repetitie en uitwisselbaarheid liggen bij gebouwde objecten gemiddeld lager dan bij andere industrieën. Bouwbedrijven zijn bovenmatig capaciteitsgedreven, improvisatiegericht en ambachtelijk ontwikkeld. De komende drie jaar wordt ingezet op het creëren van gunstigere condities voor bedrijven om nieuwe (digitale) technologie, industrialisatie/prefab en innovatie in de bedrijfsvoering toe te passen. Om dit te bereiken zetten we in op projecten en activiteiten met als beoogd effect:

• Reductie van bestaande belemmeringen in wet- en regelgeving, risicoverdeling en uitvragen.
• Toename industriële productie bouwcomponenten, Industrieel-Flexibel-Demontabel bouwen van gebouwen en infrastructuur en toepassing van nieuwe technologieën (robotica, AR/VR, drone, 3D-printen).
• Opschalen van de marktvraag via een portefeuilleaanpak door opdrachtgevers.
• Gebruik van de (samen) ontwikkelde toepassingsgerichte praktische handreikingen op het gebied van (digitale) technologie, industrialisatie/prefab en innovatie door leden en stakeholders.

Subdoel 2: leden informeren over relevante (kennis-)ontwikkelingen en introduceren met potentiële (business-)partners en financiële faciliteiten

Een intensieve samenwerking door (strategische) partners in projecten resulteert in een cultuur van onderling vertrouwen, werkwijze en omgang met andere partijen in de keten die leiden tot betere (innovatieve) oplossingen voor bouwvraagstukken die sneller, met minder fouten en (mede daardoor) goedkoper worden en nieuwe businessmodellen opleveren. Ontwikkeling en opschaling van technologie, industrialisatie en innovatie helpt daarbij. Alle ondernemingen moeten daarin kunnen meebewegen. Proactieve ondersteuning van koplopers en 'first-followers' draagt bij aan het plaveien van de weg voor het hele peloton van bedrijven in alle marktsegmenten. Om dit te bereiken zetten we in op projecten en activiteiten met als beoogd effect:

• Grotere toename van bouwondernemingen die in coalities deelnemen en inbreng leveren aan (door overheden gefaciliteerde) innovatie/subsidietrajecten waarin kan worden geëxperimenteerd. Bijvoorbeeld door het faciliteren van gezamenlijke deelname in trajecten vanuit het Nationale Groeifonds, Missiegedreven Innovatieprogramma’s, Europees Recovery Fund (Europa) of regionale fondsen en regionale kennishubs. Lessen vanuit deze trajecten worden breed in de sector gedeeld.
• Actievere verbinding tussen startups en 'traditionele' bouwondernemingen.
• Betere ontsluiting van beschikbare kennis die wordt ontwikkeld op WO en HBO voor toepassing in dagelijkse bouwpraktijk. Hiervoor worden bijvoorbeeld de 4.TUBouw en het HBO Lectorenplatform Gebouwde Omgeving ingezet.

Subdoel 3: regie op agenderen en uitvoering

De oplossingen en optimale condities moeten in de bouwketen gezamenlijk worden gevonden. De komende drie jaar zal met de leden en de betrokken partners in andere branches, overheden en kennisinstellingen een stevige gezamenlijke regie gevoerd moeten worden op agendering en uitvoering. Daarvoor is al een landelijke en regionale infrastructuur aanwezig die de komende drie jaar versterkt zal worden. Het is niet nodig allerlei nieuwe structuren op te zetten. De bestaande gremia zoals BTIC, DigiGO, Bouwcampus en regionale (innovatie)hubs benutten en versterken we. Om dit te bereiken zetten we in op projecten en activiteiten met als beoogd effect:

• Stevige agendering van deze onderwerpen in het strategische en bestuurlijke gesprek. Doel hiervan is om voortgang te boeken in het wegnemen van belemmeringen voor toepassing van (digitale)technologie, industrialisatie en innovatie. Hiervoor dienen bijvoorbeeld het bestaande Bouwberaad en de Bouwcoalitie.
• Bouwbrede afspraken over ontwerpprincipes, definities, uitvragen en uitvoering op basis van behoefte vanuit de markt. Hiervoor dienen bijvoorbeeld het bestaande BTIC (innovatie/industrialisatie), de DigiGO/BIMLoket (digitalisering) en het Opdrachtgeversforum in de Bouw (aanbesteden).

Subdoel 4: ketenpartners verbinden met bouwondernemingen en vice versa

Potentiële partners in de bouwketen zijn niet altijd in voldoende mate bekend met de mogelijkheden die bouwondernemingen ontwikkelen of bieden op het gebied van technologie, industrialisatie en innovatie. Ook zijn niet alle bouwondernemingen bekend met de mogelijkheden die de andere ketenpartners bieden. Het is essentieel om de komende drie jaar wederzijds proactief te informeren en uit te wisselen. Om dit te bereiken zetten we in op projecten en activiteiten met als beoogd effect:

• Bestaande initiatieven krijgen een groter bereik. Landelijke initiatieven zoals InfraTech, InnovationExpo, Building Holland zijn voorbeelden voor ontmoeting en inspiratie. Regionaal bieden regiodagen goede mogelijkheden om technologie, industrialisatie en innovatie onder de aandacht te brengen.
• Zichtbaarheid van nieuwe toepassingen en samenwerking wordt versterkt door inzet van eigen communicatiemiddelen/faciliteiten. Hiervoor zijn initiatieven zoals 'De bouw maakt het slim' belangrijk.
• Betere informatievoorziening voor, en verbinding tussen, leden en ketenpartners over kansrijke gezamenlijke landelijke en regionale ontwikkel- en opschalingstrajecten.

Resultaten Vernieuwing van de sector in eerste helft 2022

Kick-off bijeenkomst

Begin dit jaar is het team gevormd en is er een kick-off bijeenkomst geweest (17 maart 2022). Daaropvolgend hebben we in het programmateam het hoofddoel aangescherpt (in samenspraak met de opdrachtgever) en de beoogde effecten beschreven die we na drie jaar willen zien.

In- en externe belangenmatrix ontwikkeld

Naast de matrix hebben we afspraken gemaakt hoe we bepaalde onderdelen van het meerjarenprogramma Digitalisering inlijven in dit programma.

Projectplan De Bouw Maakt het Slim (DBMHS) is aangepast

DBMHS wordt meer als paraplu gebruikt waaronder meerdere initiatieven kunnen worden ontplooid. Denk ook aan campagne 'De bouw maakt het' waaronder meerdere initiatieven lopen. Daarbij ligt de nadruk op zichtbaarheid en praktische informatie en inspiratie voor de leden. Er is een opdracht verstrekt voor het maken van een nieuwe videoserie DBMHS waarbij zes ondernemers aan woord komen over praktische innovaties.

TKI Bouw en Techniek

Het Bouw en Techniek Innovatiecentrum (BTIC) is per 1 juli overgegaan in TKI Bouw en Techniek. Wij ondersteunen het TKI.

Algemene activiteiten binnen meerjarenprogramma

Er zijn innovatiehubs in kaart gebracht, afspraken gepland om te bezien welke rol de innovatiehubs kunnen en willen innemen. Ook zijn onderzoeken die de thema's raken geïnventariseerd en ter analyse verdeeld in het projectteam en er zijn ledengroepen gekoppeld aan de thema's.

Er is een koppeling vanuit dit meerjarenprogramma gelegd naar het onderzoek arbeidsproductiviteit dat via het meerjarenprogramma Toekomst van Werk wordt uitgevoerd.

De samenhang Bouwberaad - sectoren en samenhang digitalisering DSGO is gedeeld via portefeuillehouders met PTO-leden.

Resultaten Vernieuwing van de sector in tweede helft 2022

Onderzoek en arbeidsproductiviteit

Input en bijdrage aan het onderzoek arbeidsproductiviteit dat via het MJP Toekomst van Werk wordt uitgevoerd. Beoogd resultaat is een onderzoeksrapport met diverse cases van technologische en mensgerichte innovaties (werkmethoden) per segment die haalbaar en schaalbaar zijn.

Leren Innoveren samen met De Bouwacademie en Instituut voor Briljante Mislukkingen, hoogleraar Paul Iske

Onderdeel is een survey onder leden van Regio Noord-Holland, een drietal kennissessies die begin 2023 plaatsvinden en vijf diepte-interviews. De resultaten worden in een rapport gebundeld.

Future Builders Day

Dit evenement gaat plaatsvinden op 20 april 2023. Op deze dag kunnen studenten, docenten en bedrijven ervaren en ontdekken wat de meest veelbelovende innovaties zijn in de bouw en infra. Het MJP Vernieuwing van de sector draagt hieraan bij (financieel en inhoudelijk), de voorbereidingen zijn eind 2022 van start gegaan.

Podcast 'Hoe bouw je 4000 woningen in een fabriek?'

Er is een podcast gemaakt met Van Wijnen ter inspiratie van leden en stakeholders, om te laten zien wat voor mogelijkheden er zijn om maatschappelijke opgaven te versnellen.

De Bouw Maakt het SLIM (DBMHS)

Er is een videoserie gemaakt die tot maart 2023 loopt en is gericht op praktijkcases en inspirerende voorbeelden, waarbij ondernemers aan het woord komen over praktische innovaties. Resultaat tot nu toe (5 video's): LinkedIn posts zijn 51.027 keer bekeken, de video's 30.378 keer. Er is in Q3 en Q4 een start gemaakt met een nieuwe serie van 10 video's, die vanaf maart 2023 te zien zal zijn.

TKI Bouw en Techniek

Het Bouw en Techniek Innovatiecentrum (BTIC) is per 1 juli overgegaan in het Topconsortium voor Kennis en Innovatie (TKI) Bouw en Techniek. We ondersteunen het TKI. Het MJP Vernieuwing van de sector is betrokken en in Q1 2023 volgt verdere invulling als het gaat om samenwerking en activiteiten in relatie tot dit meerjarenprogramma.

Innovatiehubs

Deze zijn bezocht en er zijn verkennende gesprekken voor samenwerking gevoerd.

IFD in de Infra

Er zijn gesprekken gevoerd met Platform Bruggen, Buyer Group Circulaire viaducten, Bouwcampus en Lenteakkoord 2.0 NEPROM. Er is in Q3 en Q4 toegewerkt naar de lancering van het rapport IFD in de GWW, dat in Q1 2023 op de Infratech is gelanceerd. In aanloop is er in Q3 en Q4 2022 vanuit onze inspanningen met betrekking tot het Groeifonds en opvolgend MJP Vernieuwing van de sector en MJP Mobiliteit geïnventariseerd welke gremia actief zijn rondom IFD in de infra. Vanuit de genoemde meerjarenprogramma’s zijn twee projectleden aangewezen die gezamenlijk optrekken rondom IFD. Vooruitlopend op een mogelijke samenwerking of het opzetten van een overkoepelende programmaraad zijn er verkennende gesprekken met bovengenoemde gremia gevoerd. De koers die we vanuit het TKI Bouw & Techniek gaan varen zal bepalend zijn voor de wijze waarop we invulling gaan geven aan IFD. Met name de taken en rollen van de verschillende gremia moeten geduid worden.

Resultaten Vernieuwing van de sector in eerste helft 2023

Inspiratiesessie BIM Zuiveringsmarkt

Doel: versnelling van de toepassing van BIM bij waterschappen in de project- en beheerfase. De inspiratiesessie was met name gericht op de zuiveringsbeheerders om draagvlak te creëren voor de gekozen aanpak. Het was met 45 vertegenwoordigers van 11 waterschappen een succesvolle bijeenkomst, in het najaar van 2023 komt er een vervolg om te komen tot concrete vervolgstappen.

Regionale contactgroepen Digitalisering (lancering in 2022 in MJP Digitalisering)

We bieden leden een platform waar zij onderling kennis en ervaringen met betrekking tot digitalisering kunnen uitwisselen. Momenteel zijn er vijf contactgroepen: Regio Noord, Regio Randstad Zuid, Regio Oost en Regio Zuid 2x. Insteek is dat elke contactgroep drie bijeenkomsten per jaar organiseert. In het najaar van 2023 wordt er een landelijke contactgroep geïnitieerd waarin leden zijn opgenomen die zich al langer bezighouden met onderdelen van het digitaliseringsvraagstuk en waarvan de ervaringen gebruikt kunnen worden in de regionale contactgroepen

Opzetten programma IFD in de GWW

Er is een analyse uitgewerkt in samenwerking met MJP Mobiliteit, de Bouwcampus en TNO over coördinatie in de V&R-opgave in de vorm van een transitieteam. Doel is om meer geïndustrialiseerd en geprogrammeerd te gaan samenwerken in de V&R-opgave. In het najaar volgt er een bijeenkomst met onder andere leden, RWS, Platform Bruggen, Bouwcampus en provincies.

Inspiratiesessie Industrialisatie

Inspiratiesessie met andere brancheverenigingen om toekomstbeelden naast elkaar te leggen. Wat zijn de trends en ontwikkelingen in industrialisatie en wat zijn de maatschappelijke effecten van technologische ontwikkelingen? Welke dilemma's zijn er? Zo'n tien brancheorganisaties namen deel, waaronder OnderhoudNL, AFNL en Koninklijke Metaalunie.

Inspiratiesessie TKI en innovatiemanagers

Doel: TKI dichter bij de achterban brengen, uitleg hoe innovatiemanagers gebruik kunnen maken van de mogelijkheden en fondsen van TKI. We leveren een bijdrage aan een onderling netwerk van innovatiemanagers (begin van een structurele opzet van een professioneel netwerk innovatiemanagers). Aan de sessie namen 40 personen deel.

Oplevering rapport Leren Innoveren (instituut Briljante Mislukkingen)

Het rapport geeft inzicht in de huidige stand van zaken rondom innovatie, echter betreft het uitsluitend regio Amsterdam. Met een respons van ruim 20% heeft het een representatieve status ten opzichte van de branche. Het rapport geeft inzicht in het lerend vermogen van de bouwwereld. De openheid van bedrijven over ervaringen op het gebied van innoveren binnen de organisatie, zowel geslaagde als gefaalde pogingen, is opvallend. In Q4 wordt er landelijk een verkorte enquête uitgezet.

De bouw maakt het SLIM-campagne

Doel: de bouw positioneren als innovatieve sector. Ter inspiratie delen we voorbeelden van innovaties richting andere mkb'ers. Elke drie weken (met uitzondering van vakantieperiodes) publiceren we een video waarin één onderwerp (slimme toepassing of productinnovatie) centraal staat en horen we het verhaal van een mkb-ondernemer. De campagne bestaat uit YouTubevideo's inclusief promo, contentpagina's met verwijsfunctie en een campagnewebsite. De video's doen het organisch goed en via de socials (LinkedIn, Twitter, YouTube, Facebook en Instagram) steeds beter. Opvallend aan de SLIM-video's, die met vier tot zes minuten lengte langer zijn dan de gemiddelde video's op ons YouTubekanaal, is dat meer dan de helft van de kijkers de video's tot het einde kijkt. Normaliter schommelt dat tussen de 30 en 40 procent.